Badanie laboratoryjne na poziom kreatyniny pozwala ocenić czynność nerek. Jakie są normy dla tego badania?
Co to jest kreatynina?
Kreatynina to organiczny związek chemiczny powstały w mięśniach szkieletowych na skutek przemiany materii. To z nich trafia do krwi, a następnie do kłębuszków nerkowych, gdzie jest filtrowana i wydalana z moczem. Uważa się ją za jeden z najważniejszych markerów stosowanych w ocenie wydolności nerek, zwłaszcza u osób dializowanych, chorych na marskość wątroby, z niewydolnością trzustki lub serca.
Kreatyninę można oznaczyć zarówno we krwi, jak i w moczu. Jej poziom w surowicy jest zmienny i zależny od wieku, masy ciała, płci oraz chorób współistniejących. W badaniu moczu wyznacznikiem pracy nerek jest nie tylko kreatynina, ale też jej klirens. Określany wskaźnikiem przesączania kłębuszkowego (ang. glomerular filtration rate, GFR) jest niezbędny w ocenie filtracyjnej funkcji nerek w przypadku zmiennych wartości kreatyniny w osoczu. Oznaczenie kreatyniny wykonuje się w zautomatyzowanych analizatorach, wykorzystując reakcję barwną kreatyniny z kwasem pikrynowym.
Normy kreatyniny we krwi i w moczu u dzieci i dorosłych
Normy kreatyniny można podzielić na kilka grup wiekowych. Prawidłowe wartości kreatyniny we krwi wynoszą odpowiednio:
- u dzieci – prawidłowy wynik kształtuje się 0,2–1,0 mg/dl,
- u młodzieży i dorosłych – 0,5–1,3 mg/ dl (poziom kreatyniny u mężczyzn może być wyższy niż u kobiet);
Normy kreatyniny w moczu:
- u kobiet – prawidłowa wartość mieści się w przedziale 7–12 mmol/dobę,
- u mężczyzn –10–18 mmol/dobę.
Oba badania należy wykonać na czczo.
O czym świadczy wysoki lub niski poziom kreatyniny?
Wysoki poziom kreatyniny świadczy najczęściej o niewydolności nerek. Podwyższone stężenie mogą mieć osoby z kwasicą ketonową, przyjmujące długotrwale antybiotyki lub będące po wzmożonym wysiłku fizycznym. Wysokie wartości są wskazaniem do dalszej diagnostyki.
Niskie poziomy kreatyniny są na ogół konsekwencją błędów dietetycznych np. spożywania dużej ilości mięsa, ale mogą mieć również inne przyczyny. Niedostateczne stężenie tego związku mają chorzy z upośledzeniem funkcji filtracyjnej nerek, zatruci substancjami organicznymi i nieorganicznymi oraz przyjmujący leki sterydowe w dużych dawkach. Niski poziom kreatyniny jest też zauważalny w niektórych chorobach mięśni np. przy akromegalii lub gigantyzmie oraz przy niewydolności serca, gdy upośledzony jest dopływ krwi do nerek.
